1 yıldan uzun süreli, yani uzun vadeli tüm ticarî alacaklar bu grupta izlenir.
hesaplarını içinde barındırır.
120 ALICILAR hesabı gibi çalışır. Tek farkı veresiye alacağın bir yıldan uzun süreli olmasıdır.
Vadesi bir yılın altına düşen uzun vadeli alacaklar bilanço gününde 120 ALICILAR hesabına aktarılır.
Örnek: İşletme 01/01/2016 tarihinde 10,000 TL tutarındaki malı 18 ay vadeli ve veresiye olarak satmıştır. 01/01/2016 ve 31/12/2016 tarihlerindeki muhasebe kayıtlarını yapınız. (KDV %18)
01/01/2016 tarihinde 220 ALICILAR hesabı borçlandırılarak (18 aylık) uzun vadeli veresiye alacak kayıt altına alınır.
Değerleme gününde veresiye alacağın vadesine altı ay kaldığı için, diğer bir ifade ile veresiye alacağın vadesi bir yılın altına düştüğü için 220 ALICILAR hesabı alacaklandırılır ve 120 ALICILAR hesabına aktarılır.
121 ALACAK SENETLERİ hesabı gibi çalışır. Tek farkı senetli ticarî alacağın bir yıldan uzun süreli olmasıdır.
Vadesi bir yılın altına düşen uzun vadeli, senetli ve ticarî alacaklar 221 ALACAK SENETLERİ hesabı alacaklandırılarak 121 ALACAK SENETLERİ hesabının borcuna aktarılır.
Örnek: İşletme 20,000 TL tutarındaki ticarî malı 04/07/2016 tarihinde 14 ay vadeli senet karşılığında satmıştır. 04/07/2016 ve 31/12/2016 tarihlerindeki muhasebe kayıtlarını yapınız. (KDV %18)
Satış karşılığında bir yıldan uzun süreli (14 aylık) senet alındığı için 221 ALACAK SENETLERİ borçlandırılır.
Bilanço gününde senedin vadesine bir yıldan daha az bir süre kaldığı için (yaklaşık sekiz ay kaldığı için) 221 ALACAK SENETLERİ alacaklandırılarak 121 ALACAK SENETLERİ hesabına aktarılır.
122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) hesabı gibi çalışır. Tek farkı bilanço gününde vadesine bir yıldan uzun süre kalan senetli ticarî alacaklar için reeskont hesaplanır.
Örnek: 31/12/2016 tarihinde vadesine 17 ay kalan senetli ticarî alacaktan başka müşteri senedi bulunmamaktadır. Söz konusu senede 4,200 TL tutarında reeskont hesaplanmıştır. 31/12/2016 ve 01/01/2017 tarihlerindeki kayıtları yapınız.
Bilanço gününde vadesine bir yıldan az süre kalan uzun vadeli senetli ticarî alacaklar ilk olarak 221 ALACAK SENETLERİ hesabı alacaklandırılarak 121 ALACAK SENETLERİ hesabının borcuna kaydedilir. Daha sonra söz konusu senetler için 122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) kullanılarak reeskont kaydı yapılır.
124 KAZANILMIŞ FİNANSAL KİRALAMA FAİZ GELİRLERİ (-) hesabı gibi çalışır. Tek farkı hesabın uzun vadeli olmasıdır.
Bu hesap 124 nolu hesap gibi sınavlarda sorulmadığı için sadece ilgili hesabın adını bilmeniz yeterlidir.
126 VERİLEN DEPOZİTO ve TEMİNATLAR hesabı gibi çalışır. Tek farkı işletmenin vermiş olduğu teminatın veya depozitonun uzun vadeli olmasıdır.
Bilanço gününde vadesine bir yıldan daha az süre kalan depozito ve teminatlar, 126 VERİLEN DEPOZİTO ve TEMİNATLAR hesabına aktarılır.
Örnek: İşletme 30 aylığına kiralamış olduğu bir işyeri için 01/01/2016 tarihinde 10,000$ depozitoyu aynı gün piyasadan alınan döviz ile vermiştir. 01/01/2016 ve 31/12/2017 tarihlerinde yapılması gereken muhasebe kayıtlarını yazınız. (01/01/2016 tarihinde 1$ = 2.70 TL ve 31/12/2017 tarihinde 1$ = 3.00 TL)
Kiralama gününde kasadan 10,000$ x 2.70 = 27,000 TL depozito ödemesi yapılmıştır.
31/12/2017 tarihinde depozito alacağının vadesine 6 ay kalmıştır. Bu sebeple 226 VERİLEN DEPOZİTO ve ALACAKLAR hesabı alacaklandırılarak 126 VERİLEN DEPOZİTO ve TEMİNATLAR hesabının borcuna kaydedilir. Söz konusu tarihte 1$ = 3.00 TL olduğu için aradaki fark 01/01/2016 ~ 31/12/2017 tarihleri arasındaki kur değişiminden kaynaklanan kambiyo kârıdır. (3.00 - 2.70) x 10,000$ = 3,000 TL. Fakat söz konusu kambiyo kârı 2016 dönemine ait olduğu için 2017 döneminin bilanço gününde 671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR ve KÂRLARI hesabının alacağında gösterilir.
129 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-) hesabı gibi çalışır. Tek farkı söz konusu şüpheli ticarî alacağın vadesine bir yıldan uzun süre kalmasıdır.
Örnek (1/2): İşletme vadesine 13 ay kalan ve şüpheli hâle gelen 12,000 TL'lik alacak senedine 10,000 TL karşılık ayırmıştır. Sadece karşılık ayırma işlemi ile ilgili muhasebe kaydını yapınız.
Tüm karşılık ayırma işlemlerinde olduğu gibi ilk olarak 654 KARŞILIK GİDERLERİ hesabı borçlandırılır ve ilgili karşılık hesabı alacaklandırılır.
Örnek (2/2): Söz konusu şüpheli alacağın 2,000 TL'si nakit olarak tahsil edilebilmiş, kalanı değersiz hâle gelmiştir. Muhasebe kaydını yapınız.
Şüpheli alacağın sadece 2,000 TL'si tahsil edilebildiği için 100 KASA hesabı 2,000 TL borçlandırılır. 128 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAKLAR hesabı alacaklandırılarak şüpheli alacağın mevzusu kapatılır. 229 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-) hesabı borçlandırılarak karşılık ayırma işlemi kapatılır.
Sonuç olarak 12,000 TL'lik alacağın 2,000 TL'si tahsil edilebilmiş ve 10,000 TL'lik zarar oluşmuştur. Zararın kesin sonucunu 654 KARŞILIK GİDERLERİ hesabının 10,000 TL'lik borç kalanı göstermektedir.
22 TİCARÎ ALACAKLAR hesap grubu ile ilgili sınavlarda soru gelmediği için genel tekrarı yapılmayacaktır. Yine de hesapların özelliklerini ve nasıl kullanıldıklarını bilmeniz sizin için yararlıdır.
Pekiştirme: 12 ve 22 nolu hesap gruplarına ait hesapları, hesap kodları ile birlikte sırasıyla yazınız.
12 TİCARÎ ALACAKLAR
22 TİCARÎ ALACAKLAR