Bir işletmenin mali tablolarını en başta işletme yöneticileri olmak üzere bankalar, alıcılar, satıcılar, devlet ve kamu isteyecektir. Bu mali tablolar işletmenin geçmiş bilgilerini gösterir. Bu bilgilerden yola çıkarak gelecek hakkında tahminde bulunmak ya da işletme ile ilişkiler kurmak isteyen kişiler bazı analizler yapacaktır. İşte buna finansal analiz denir. Finansal analiz ile birtakım oranlar ve göstergeler kullanılarak işletmenin geleceği hakkında bazı çıkarsamalarda bulunulabilir. Bankalar bu analize göre işletme hakkında kredi verilebilirlik (kredibilite) derecelerini belirleyebilir. Yatırımcılar işletme üzerinde yatırım yapıp yapmama kararı alabilir. Bu ve bunun gibi amaçlara göre finansal analiz yapılır
Yapılış amacına göre finansal analiz türleri yönetim, kredi ve yatırım analizidir. Yönetim analizi yönetici kararlarına yardımcı olmak için, kredi analizi bankalara yardımcı olmak için ve yatırım analizi işletmeye yatırım yapmayı düşünen yatırımcılara yardımcı olmak amacıyla yapılır.
Finansal analiz içeriğine göre statik ve dinamik olmak üzere iki türlüdür. Statik analiz tek bir döneme ait veriler için yapılır. Sadece bir dönemdeki değişmeler statik analiz ile incelenir. Dinamik analiz ise birden fazla döneme ait verileri kapsar.
İşletme yöneticileri tarafından yapılan mali tablolar analizi iç analiz, işletme dışından kişilerce yapılan analiz ise dış analizdir.
Sonuç olarak diyebiliriz ki, finansal analiz işletmenin malî durumunun (bilanço) ve faaliyet sonuçlarının (gelir tablosu) gelecek için analiz edilmesi ve yorumlanmasıdır.
Temel malî tablolar, bilanço ve gelir tablosudur. Bununla birlikte “satışlar maliyeti tablosu”, “fon akım tablosu”, “nakit akım tablosu”, “kar dağıtım tablosu” ve “öz kaynak değişim tablosu” olmak üzere çeşitli ek malî tablolar da mevcuttur.
Finansal analizin bilinen diğer adı "malî tablolar analizi"dir.
Pekiştirme: Aşağıdakilerden hangisi finansal analizin yapılış amacına göre gerçekleştirilen analiz türüdür?
B şıkkı
İşletmenin malî durumunu gösteren en önemli tablodur.
Bilançonun aktif ve pasif toplamı daima birbirine eşit olmak zorundadır. Aksi takdirde hata düzeltilene kadar bilanço geçersizdir.
Brüt Çalışma Sermayesi: Bilançonun dönen varlıklar toplamına denir.
Net Çalışma Sermayesi: Dönen varlıklardan kısa vadeli yabancı kaynakların çıkarılması sonucu bulunur.
Devamlı Sermaye: Uzun vadeli yabancı kaynaklar ile öz kaynakların toplamıdır.
İşletmenin belirli bir dönemdeki faaliyet sonuçlarını gösterir.
Farazî bir işletmenin gelir tablosu şu şekilde olsun:
Brüt Satışlar = 60 BRÜT SATIŞLAR
Net Satışlar = 60 BRÜT SATIŞLAR - 61 SATIŞ İNDİRİMLERİ
Brüt Satış K/Z = 60 BRÜT SATIŞLAR - 61 SATIŞ İNDİRİMLERİ - 62 SATIŞLARIN MALİYETİ
Net Satış K/Z = 60 - 61 - 62 - 63
Olağan K/Z = 60 - 61 - 62 - 63 + 64 - 65 - 66
Dönem K/Z = 60 - 61 - 62 - 63 + 64 - 65 - 66 + 67 - 68
Dönem Net K/Z = 60 - 61 - 62 - 63 + 64 - 65 - 66 + 67 - 68 - (691)
Dönem Net Kâr/Zarar'ı hesaplanırken işletmenin dönem zararı varsa 691 nolu hesap kullanılmaz ve Dönem Zarar'ı doğrudan Dönem Net Zarar'ı olarak gösterilir.
Örnek: İşletmenin gelir tablosu sadece aşağıdaki hesaplardan oluşmaktadır.
İşletmenin brüt satış kârı 50,000 TL ise satılan ticarî malların maliyeti kaç TL'dir?
Brüt Satış K/Z = 60 BRÜT SATIŞLAR - 61 SATIŞ İNDİRİMLERİ - 62 SATIŞLARIN MALİYETİ
Brüt Satış K/Z = (420,000) - (20,000 + 40,000) - (621 STMM) = 50,000 TL
Brüt Satış K/Z = 360,000 - (621 STMM) = 50,000 TL
621 STMM = 310,000 TL
şeklinde hesaplanır.
Uygulama: İşletmenin gelir tablosu özeti aşağıdaki gibidir.
İşletmenin faaliyet zararı 140,000 TL ise brüt satışlar toplamı kaç TL'dir?
Faaliyet Zararı = Net Satış Zararı
Net Satış Zararı = 60 - 61 - 62 - 63
Net Satış Zararı = (60 BRÜT SATIŞLAR) - (40,000) - (300,000) - (220,000) = -140,000 TL
Net Satış Zararı = (60 BRÜT SATIŞLAR) - (560,000) = -140,000 TL
60 BRÜT SATIŞLAR = 420,000 TL
şeklinde hesaplanır.
Uygulama: İşletmenin olağan zararı 40,000 TL, olağandışı gider ve zararı 30,000 TL ve dönem zararı 50,000 TL'dir. Buna göre olağandışı gelir ve kârlar toplamı kaç TL'dir?
Dönem K/Z = Olağan K/Z + (67 Olağandışı Gelir ve Kârlar) - (68 Olağandışı Gider ve Zararlar)
-50,000 = -40,000 + (67 Olağandışı Gelir ve Kârlar) - 30,000
67 Olağandışı Gelir ve Kârlar = 20,000 TL
şeklinde hesaplanır.
Pekiştirme: Bilanço ile gelir tablosu arasındaki en önemli fark nedir?
Bilanço işletmenin malî (finansal) durumunu, gelir tablosu ise faaliyet sonuçlarını gösterir.
Finansal analiz,
olmak üzere dört türlüdür.
Finansal analiz ile işletmenin durumu hakkında birtakım önemli tespitler yapılabilir ve geleceğe yönelik kararlar alınabilir.