Herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan ve bir seneden daha uzun bir süre elde tutulmak amacıyla alınan varlıkları kapsar.
hesaplarını içinde barındırır.
Patent, lisans, ticarî marka TM gibi bazı hukukî ve ticarî hakların izlenmesinde kullanılır.
Genellikle beş sene içinde itfa edilirler. Diğer bir deyişle, aksi belirtilmedikçe beş senelik amortisman ayrılır.
Örnek: İşletme, üretimini yapmakta olduğu bir ürünün patent hakkını 260,000 TL'ye banka yoluyla satın almıştır. Muhasebe kaydını yapınız.
Satın alınan patent hakkı 260 HAKLAR hesabının borcunda izlenir.
Çoğunlukla bir şirket satın alınırken artan tutarlar için kullanılır.
Amortismana tabidirler.
Örnek: İşletme, Okyanus A.Ş.'yi 100,000 TL'lik ticarî malı, 1,200,000 TL'lik tesis ve makineleri, 200,000 TL'lik demirbaşı ile birlikte satın almış ve banka yoluyla 1,600,000 TL ödeme yapmıştır. Muhasebe kaydını yapınız.
Satın alım sonrası artan 100,000 TL'lik kısım 261 ŞEREFİYE hesabının borcunda izlenir.
İşletmenin kuruluşu veya yeni bir şubenin açılışı sırasında yapılan giderler bu hesapta izlenir. Ayrıca personelin eğitimi ve personel temini sırasında oluşan masraflar da bu hesapta kayıt altına alınır.
Amortismana tabidirler. Genellikle beş yılda eşit taksitlerle itfa edilirler.
Örnek: İşletme, yeni şubesinin açılışı için 20,000 TL tutarında nakit masraf yapmıştır. Muhasebe kaydını yapınız. (KDV %18)
KDV, hiçbir zaman duran varlıkların maliyetine eklenmez.
Örnek: Satışta çalışacak personelin eğitimi için banka yoluyla 12,000 TL masraf yapılmıştır. İşletme bu olayı aktifleştirmiştir. Muhasebe kaydını yapınız. (KDV %10)
Eğitim masrafları 262 KURULUŞ ve ÖRGÜTLENME GİDERLERİ hesabının borcunda izlenir.
Yeni ürünlerin üretilebilmesi için yapılan araştırma ve geliştirme (AR-GE) giderleri için kullanılır.
Amortismana tabidirler. Genellikle beş sene içinde itfa edilirler.
Örnek: İşletme, yeni bir ürün geliştirmek için mühendislik firmasına banka yoluyla 260,000 TL kaynak göndermiştir. İşletme bu olayı aktifleştirmiştir. Muhasebe kaydını yapınız.
İşletme AR-GE çalışması için kaynak göndermiş ve bu olayı aktifleştirmiştir. Bu sebeple 263 ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME GİDERLERİ hesabı kullanılır.
Eğer AR-GE giderleri aktifleştirilmiyorsa 750 ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME GİDERLERİ hesabı kullanılır. Dönem sonunda 750 nolu hesaptaki tutar, yansıtma hesabı yoluyla 630 ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME GİDERLERİ hesabına aktarılır. Bilançoda 263 ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME GİDERLERİ hesabının olmasının sebebi, yapılan AR-GE masraflarının içinde bulundukları dönemi aşarak uzun vadeli sonuçlar vermesidir. Bu sebeple AR-GE'nin konusuna bağlı olarak 750 ve 630 hesapları yoluyla dönem gideri olarak kaydedilmeyebilir ve doğrudan 263 ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME GİDERLERİ hesabında izlenebilirler.
Soruda "AR-GE masrafları bilançoda aktifleştirilmiştir." gibi ifadeler varsa bilin ki sadece 263 ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME GİDERLERİ hesabı kullanılacaktır.
Bakım ve onarım masrafları hariç üçüncü kişilerden kiralanan varlıkların fiziksel değerleri için yapılan harcamalarda kullanılır.
Amortismana tabidir. Genellikle beş sene içinde amorti (itfa) edilirler.
Örnek: İşletme, kiralamış olduğu bir işyerinin aydınlatma sistemini değiştirmiş ve nakit olarak 2,400 TL ödeme yapmıştır. Muhasebe kaydını yapınız. (KDV %10)
İşletmeye ait olmayan bir şubenin duran varlığı için maliyet harcaması yapılmıştır. Bu sebeple yapılan maliyet 264 ÖZEL MALİYETLER hesabının borcunda izlenir.
Örnek: İşletme, kiralamış olduğu işyerinden kira süresi sonunda ayrılmıştır. Söz konusu işyerinin yenilenen asansörleri için 40,000 TL harcama yapılmış ve ayrılma tarihinde asansörlerin birikmiş amortismanı 32,000 TL'dir. Muhasebe kaydını yapınız.
Kiralanan işyeri terk edildiği için asansörlere yapılan giderler 264 ÖZEL MALİYETLER hesabı alacaklandırılarak kapatılır. Asansörlerin birikmiş amortismanı ise 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) hesabı borçlandırılarak kapatılır. Aradaki fark 689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER ve ZARARLAR hesabının borcunda zarar olarak gösterilir.
260 ~ 264 nolu hesapların konusu olmayan bilgisayar yazılımı gibi fiziksel varlığa sahip olmayan duran varlıkların takibi için kullanılır.
Amortismana tabidirler. Genellikle beş senede itfa edilirler.
Örnek (1/2): İşletme satın almış olduğu 40 adet "Microsoft Windows 10" işletim sistemi için banka yoluyla 8,000 TL ödeme yapmıştır. Muhasebe kaydını yapınız. (KDV %18)
Satın alınan işletim sistemi paketi 267 DİĞER MADDÎ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR hesabının borcunda izlenir.
Örnek (2/2): Satın alınan işletim sistemleri dört sene sonra 4,800 TL birikmiş amortismanı ile birlikte veresiye olarak KDV hariç 4,000 TL'ye satılmıştır. Muhasebe kaydını yapınız. (KDV %18)
KDV dahil veresiye alacak 4,720 TL'dir. 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) borçlandırılarak söz konusu işletim sistemi paketine ait amortisman kaydı kapatılır. 267 DİĞER MADDÎ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR alacaklandırılarak işletim sistemi paketinin elden çıkarılışı gerçekleştirilir. KDV müşteriye yüklendiği için 391 HESAPLANAN KDV hesabı alacaklandırılır. Aradaki fark, satış sırasında oluşan kârdır ve satış, ticarî amaçlarla yapılmadığı (işletmenin faaliyet konusu dışında olduğu) için 679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR ve KÂRLAR hesabında gösterilir.
Maddî olmayan duran varlıklar için ayrılan amortisman payları bu hesapta izlenir.
257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) hesabı gibi çalışır.
Örnek: İşletme satış yapmak amacıyla kiralamış olduğu işyerine 2016 yılında 4,000 TL tutarında raf sistemi yaptırmıştır. Raf sistemi için normal amortisman yöntemine göre 4 senelik amortisman ayrılmıştır. 2018 yılı için ayrılması gereken amortisman tutarını endirekt kayıt yöntemine göre yazınız.
4 senelik amortisman ayrıldığı için her sene 4,000/4 = 1,000 TL tutarında ve %100/4 = %25 oranında amortisman ayrılacaktır. 2018 dönemine ait amortisman tutarı ise 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) hesabı alacaklandırılarak kayıt altına alınır.
Uyarı: Dikkat edilirse bu soruda 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) hesabı yerine 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) hesabı kullanılmıştır. Bu yüzden sınavlarda verilen yanıtlarda hesap kodları konusunda dikkatli olunmalıdır. Sadece hesap isimlerine bakarak sorular yanıtlanmamalıdır.
Maddî olmayan duran varlıkların satın alımı için yapılan avans ödemeleri bu hesapta izlenir.
259 VERİLEN AVANSLAR hesabı gibi çalışır. Tek farkı, söz konusu avansın maddî olmayan duran varlıkların alımı için verilmiş olmasıdır.
Örnek (1/2): İşletme, 02/02/2015 tarihinde piyasadan 1$ = 2.40 TL kurundan 200,000$ dolar satın almıştır. 29/04/2015 tarihinde yurtdışından 100,000$ değerinde lisan satın alabilmek için banka yoluyla 40,000$ avans göndermiştir. Muhasebe kaydını yapınız. (29/04/2015 tarihinde 1$ = 2.60 TL)
40,000$ x 2.40 = 96,000 TL tutarındaki avans ödemesi banka yoluyla yapıldığı için 102 BANKALAR hesabı alacaklandırılır. Avansın gönderildiği gün kur 1$ = 2.60 TL olduğu için 40,000$ x 2.60 = 104,000 TL, 269 VERİLEN AVANSLAR hesabının borcunda izlenir. Aradaki fark kur değişiminden kaynaklanan kambiyo kârıdır.
Örnek (2/2): Söz konusu lisans, 13/05/2015 tarihinde işletmenin eline ulaşmış ve kalan tutar banka yoluyla ödendikten sonra kayıt altına alınmıştır. Muhasebe kaydını yapınız. (13/05/2015 tarihinde 1$ = 2.50 TL)
100,000$'lık lisans satın alma günü olan 1$ = 2.50 TL kurundan 250,000 TL olarak 260 HAKLAR hesabının borcunda kayıt altına alınır. 269 VERİLEN AVANSLAR alacaklandırılarak kapatılır. Kalan 60,000$ x 2.40 = 144,000 TL banka yoluyla ödendiği için 102 BANKALAR hesabı alacaklandırılır. Aradaki fark kur değişiminden kaynaklanan kambiyo kârıdır.
Uygulama: İşletme yeni şubesinin açılışı için nakit olarak 4,000 TL masraf yapmıştır. Muhasebe kaydını yapınız.
Yapılan masraflar 262 KURULUŞ ve ÖRGÜTLENME GİDERLERİ hesabının borcunda gösterilir.
Uygulama: İşletme, kiralamış olduğu işyerinde kullanılmak ve işyerine ait olmak üzere çek keşide ederek 360 TL değerinde müzik sistemi satın almıştır. Muhasebe kaydını yapınız. (KDV %10)
Söz konusu müzik sistemi işletmenin kiralamış olduğu işyeri için satın alınmıştır. Bu sebeple 264 ÖZEL MALİYETLER hesabı borçlandırılır.
Uygulama: İşletme ürün geliştirmesi için 120,000 TL'lik AR-GE ödemesi yapmış ve bilançosunda aktifleştirmiştir. Söz konusu AR-GE beş sene içinde azalan bakiyeler yöntemi ile itfa edilecektir. İlk senenin amortisman kaydını yapınız.
Yıllık amortisman oranı (100%/5)x2 = %40'dır. Bu sebeple ilk sene için 120,000 x %40 = 48,000 TL amortisman ayrılır. AR-GE çalışması ürün geliştirmesi için (üretim ile ilgili olarak) yapılmıştır. Bu yüzden 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ hesabı borçlandırılır.
Uygulama: Birikmiş amortismanı 6,000 TL ve maliyeti 10,000 TL olan ofis yazılım paketi KDV hariç 3,000 TL'ye nakit olarak satılmıştır. Muhasebe kaydını yapınız. (KDV %10)
Satış tutarı KDV dahil 3,000 x 1.10 = 3,300 TL'dir. 100 KASA hesabı borçlandırılarak satış tutarı tahsil edilir. 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) hesabı borçlandırılarak ilgili duran varlığın biriken amortismanları kapatılır. Ofis yazılım paketi fiziksel olmayan bir duran varlık olduğu için 267 DİĞER MADDÎ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR hesabı alacaklandırılarak ofis paketinin elden çıkarılışı gerçekleştirilir. KDV, müşteriye yüklendiği için 3,000 x %10 = 300 TL tutarında KDV tutarı 391 HESAPLANAN KDV'de gösterilir. Aradaki fark satış sırasında oluşan zarardır. Zarar işletmenin esas faaliyet konusu dışında olduğu için (işletme ofis yazılımları satan bir firma olmadığı için) 689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER ve ZARARLAR hesabında gösterilir.
Pekiştirme: 26 nolu hesap grubunundaki hesapları, hesap kodları ile beraber sırasıyla yazınız.
26 MADDÎ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR