Peşin olarak ödenen; fakat gelecek aylara ait giderler ve bilanço tarihi itibariyle oluşan; fakat istenebilir duruma gelmeyen bir yıldan kısa vadeli gelir tahakkukları bu grupta izlenir.
Bu hesap grubunun varlığı muhasebenin dönemsellik kavramı gereğincedir.
hesaplarını içinde barındırır.
Peşin olarak ödenen; fakat gelecek aylara ait giderler bu hesapta izlenir.
Malî (finansal) tablolarını aylık ya da üç aylık dönemler itibariyle düzenleyen işletmelerin, kiralanan işyerleri, üretimde kullanılmak üzere kiralanan makineleri, araçları ve sahip olduğu varlıklara ait sigorta işlemleri karşılığı verdiği nakit ya da varlıkların gelecek aylara ait giderleri için kullanılır.
Artışlar borç, azalışlar alacak tarafına yazılır. İzleyen döneme ya da dönemlere ait giderler için 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER hesabı kullanılmalıdır.
Örnek: Malî tablolarını aylık olarak düzenleyen işletme, üretimde kullandığı makinelerini 01/09/2015 tarihinde 24,000 TL'ye iki yıllığına peşin olarak sigortalatmıştır. 01/09/2015, 01/10/2015, 31/12/2015 ve 01/01/2016 tarihlerinde yapılması gereken kayıtları yazınız.
İşletme malî tablolarını aylık olarak düzenlediği için aylık (24,000 / 24 ay) = 1,000 TL gider oluşacaktır. 9uncu aya ait sigorta bedeli 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ hesabında, 10, 11 ve 12nci aylara ait giderler 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabında ve izleyen döneme ait giderler 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER hesabında gösterilir. İşletme sigorta bedelini peşin ödediği için 100 KASA hesabı alacaklandırılır.
Ekim ayının başında Ekim ayına ait bir aylık sigorta masrafı, 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ hesabının borcuna gider olarak kaydedilir.
Gelecek dönemi (2016 yılını) ilgilendiren on iki aylık 12,000 TL masraf 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER hesabı alacaklandırılarak 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabına aktarılır.
2016 yılının ilk günü aylık sigorta masrafı 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabı alacaklandırılarak 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ hesabının borcunda gösterilir.
Örnek: Malî tablolarını aylık olarak düzenleyen işletme yönetimde kullanmak üzere 15/11/2015 tarihinde peşin olarak 24,000 TL'ye bir senelik bir işyeri kiralamıştır. 15/11/2015, 01/12/2015 ve 31/12/2015 tarihlerinde yapılması gereken kayıtları yazınız. (Hesaplamalarda bir ay 30 gün olarak dikkate alınacaktır.)
1 yıllık kira 24,000 TL ise bir aylık kira bedeli 24,000 / 12 ay = 2,000 TL'dir. 15/11 ~ 30/11 tarihleri arasındaki 15 günlük 1,000 TL kira bedeli 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ, Aralık ayına ait kira bedeli 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER ve izleyen yıla ait kira bedeli ise 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER hesaplarının borcunda gösterilir. Kira peşin ödendiği için de 100 KASA hesabı alacaklandırılır.
Aralık ayına ait kira bedeli 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabı alacaklandırılarak 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ hesabına aktarılır ve gider olarak gösterilir.
Dönem sonuna gelindiğinde gelecek döneme (2016 yılına) ait kira bedeli 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER hesabı alacaklandırılarak 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabına aktarılır.
Örnek: Finansal tablolarını aylık olarak düzenleyen işletme, satışlarında kullanmak üzere kiraladığı bir gayrimenkulün dört senelik kirası 48,000 TL'yi 01/07/2015 tarihinde kısa vadeli senet ciro ederek ödemiştir. 01/07/2015, 01/08/2015, 31/12/2015, 01/01/2016 ve 31/12/2016 tarihlerinde yapılması gereken kayıtları yazınız.
4 yıl, 12 x 4 = 48 aydır ve aylık kira bedeli 48,000 / 48 = 1,000 TL'dir. Temmuz ayına ait kira bedeli 760 PAZARLAMA, SATIŞ ve DAĞITIM GİDERLERİ, 8, 9, 10, 11 ve 12nci aylara ait beş aylık kira bedeli 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER ve izleyen yıllara ait kira bedeli ise 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER hesaplarının borcunda gösterilir. İşletme kira bedelini kısa vadeli senet ciro ederek ödediği için de 121 ALACAK SENETLERİ hesabı alacaklandırılır.
Ağustos ayının başında bir aylık kira bedeli 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabı alacaklandırılarak 760 PAZARLAMA, SATIŞ ve DAĞITIM GİDERLERİ hesabının borcunda gider olarak gösterilir.
Dönem sonunda 2016 yılına ait on iki aylık kira bedeli 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER hesabı alacaklandırılarak 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabına aktarılır.
2016 döneminin başında Ocak ayına ait kira bedeli 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabı alacaklandırılarak 760 PAZARLAMA, SATIŞ ve DAĞITIM GİDERLERİ hesabının borcunda gider olarak gösterilir.
2016 dönemi sonunda 2017 yılına ait on iki aylık kira bedeli 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER hesabı alacaklandırılarak 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabının borcuna aktarılır.
Örnek: Finansal tablolarını yıllık olarak düzenleyen işletme, 01/09/2015 tarihinde yönetimde kullandığı bir işyerini 24,000 TL peşin bedelle iki yıllığına kiralamıştır. 01/09/2015, 31/12/2015 ve 01/01/2016 tarihlerindeki muhasebe kayıtlarını yapınız.
Aylık kira masrafı 24,000 / 24 ay = 1,000 TL'dir.
İşletme finansal tablolarını yıllık olarak düzenlediği için 9. ~ 12. aylar arasındaki kira gideri tek seferde dönem gideri olarak 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ hesabının borcunda gösterilir. İzleyen dönemlere ait kira gideri ise 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER hesabının borcunda kayıt altına alınır.
Bilanço gününde 2016 yılına ait 12 aylık kira gideri 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER hesabı alacaklandırılarak 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabına aktarılır.
İzleyen dönemin ilk gününde 2016 yılının 12 aylık kirası 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabı alacaklandırılarak dönemsellik kavramı gereğince tek seferde 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ hesabının borcunda dönem gideri olarak gösterilir.
hesaplarının borcunda izlenir.
Örnek: İşletme 07/03/2015 tarihinde nakit olarak 1,400 TL'lik kırtasiye malzemesi almış, dönem sonunda 400 TL'lik kırtasiye malzemesinin kullanılmadığı anlaşılmıştır. İşletme satın alma işlemini aktifleştirmemiş, doğrudan gider olarak göstermiştir. 07/03/2015 ve 31/12/2015 tarihlerindeki kayıtları yapınız.
Satın alınan kırtasiye malzemeleri 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ hesabının borcunda gider olarak gösterilir. Malzemeler nakit olarak satın alındığı için 100 KASA hesabı alacaklandırılır.
Not: İşletme satın alma işlemini aktifleştirseydi, yani bilançoda göstermek isteseydi, temizlik malzemeleri örneğinde olduğu gibi 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ hesabı yerine 157 DİĞER STOKLAR hesabı kullanılmalıydı.
Kırtasiye malzemelerinin 400 TL'lik kısmı kullanılmadığı için 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ alacaklandırılarak 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabının borcunda izlenir ve bir sonraki dönem için yapılan giderlerde gösterilir.
Doğmuş; fakat istenebilir duruma gelmemiş bir yıldan az süreli gelir tahakkukları bu hesapta izlenir.
Artışlar borç, azalışlar alacak tarafına kaydedilir.
Örnek: 01/07/2015 tarihinde vadesiz mevduat hesabında bulunan 100,000 TL, yıllık %10 faiz oranından bir seneliğine vadeli hesaba yatırılmıştır. Anapara ve faiz vade sonunda ödenecektir. 01/07/2015, 31/07/2015 ve 01/07/2016 tarihlerinde yapılması gereken kayıtları yazınız. (Faiz aylık olarak hesaplanacaktır.)
01 Temmuz 2015 tarihinde vadesiz mevduat hesabındaki 100,000 TL vadeli mevduat hesabına aktarılır.
7, 8, 9, 10, 11 ve 12nci aylara ait olan; fakat henüz istenemeyen faiz geliri 642 FAİZ GELİRLERİ hesabı alacaklandırılarak 181 GELİR TAHAKKUKLARI hesabında izlenir.
Faiz Geliri = Anapara x Faiz Oranı x Vade = 100,000 x %10 x 6/12 = 5,000 TL
Vade sonunda 2015 yılına ait gelir tahakkuku, 01/01/2016 ~ 01/07/2016 tarihleri arasındaki altı aylık faiz geliri ve vadeli mevduattaki anapara alacaklandırılarak 102 BANKALAR hesabının vadesiz mevduat yardımcı hesabına aktarılır.
Örnek: Kasadaki 400,000 TL, 15/11/2015 tarihinde vadeli mevduat hesabına bir seneliğine %20 faiz oranından yatırılmıştır. Faiz getirisi vade sonunda işletmenin vadesiz hesabına aktarılacaktır. 15/11/2015, 31/12/2015 ve 15/11/2016 tarihlerinde yapılması gereken kayıtları yazınız. (Bir yıl 360 gün olarak alınacaktır.)
Kasadan vadeli mevduat hesabına nakit yatırıldığı için 100 KASA alacaklandırılır ve 102 BANKALAR (vadeli) yardımcı hesabı borçlandırılır.
2015 dönemi sonunda 15/11 ~ 31/12 tarihleri arasındaki bir buçuk aylık faiz geliri
Faiz Geliri = Anapara x Faiz Oranı x Vade
Faiz Geliri = 400,000 x %20 x 1.5/12
Faiz Geliri = 400,000 x 0.20 x 3/24 = 10,000 TL şeklinde hesaplanır.
Faiz geliri doğmuştur; fakat henüz istenebilir hâle gelmemiştir. Bu yüzden faiz tahakkuk kaydı 181 GELİR TAHAKKUKLARI hesabının borcunda yapılır. Faiz gelirini ilgili "dönem"in kazancı olarak göstermek için de 642 FAİZ GELİRLERİ hesabı alacaklandırılır. Yapılan bu işlem dönemsellik kavramı gereğincedir.
Vade sonunda ilk olarak 2015 yılına ait 45 günlük faiz geliri 181 GELİR TAHAKKUKLARI hesabı alacaklandırılarak 102 BANKALAR (vadesiz) hesabına aktarılır. 01/01 ~ 15/11 tarihleri arasındaki 10 ay 15 günlük faiz geliri ise
Faiz Geliri = Anapara x Faiz Oranı x Vade
Faiz Geliri = 400,000 x %20 x 10.5/12
Faiz Geliri = 400,000 x 0.20 x 21/24 = 70,000 TL şeklinde hesaplanır. Zaten 400,000 TL'nin senelik %20 oranında toplam faiz getirisi 400,000 x %20 = 80,000 TL'dir. Kalan 10.5 ay 80,000 - 10,000 = 70,000 TL'den de bulunabilir.
10 buçuk aylık faiz, 642 FAİZ GELİRLERİ hesabında gösterilir ve toplam faiz getirisi 102 BANKALAR (vadesiz) hesabına aktarılır. Dikkat edilirse soruda "faiz getirisi vade sonunda vadesiz mevduat hesabına aktarılacaktır" şeklinde bir ibare vardır. Bu yüzden sadece faiz aktarılır. Anaparaya dokunulmaz. Vadeli mevduat hesabındaki 400,000 TL hâlâ durmaktadır.
Faiz geliri
şeklinde hesaplanır.
Örnek: İşletme 40,000 TL'yi %18 faiz oranından 20 günlük repoya yatırmıştır. 20nci günün sonunda yapılması gereken kaydı yazınız. (Bir yıl 360 gün olarak alınacaktır.)
Faiz Geliri = Anapara x Faiz Oranı x ?gün/360
Faiz Geliri = 40,000 x %18 x 20/360
Faiz Geliri = 40,000 x 18/100 x 1/18 = 400 TL
20 günlük faiz geliri 642 FAİZ GELİRLERİ hesabının alacağında gösterilir. Repo gelirisi ise 102 BANKALAR hesabının borcuna aktarılır.
Uygulama: İşletme 01.03.2016 tarihinde 6 ay süreyle yönetim hizmetlerinde kullanılmak üzere bir otomobil kiralamıştır. Yapılan sözleşme gereği aylık 500 TL olan kira bedelinin yarısı sözleşme anında, diğer yarısı ise sözleşme bitiminde ödenecektir. İşletme finansal tablolarını aylık olarak düzenlemektedir. (KDV dikkate alınmayacaktır.)
01.03.2016 tarihinde yapılması gereken muhasebe kaydını yazınız.
Sözleşmenin yarısı peşin ödendiği için 3 aylık kira bedeli 100 KASA hesabı alacaklandırılarak ödenir. Mart ayına ait kira 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ, Nisan ve Mayıs aylarına ait kira ise 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesaplarının borcunda gösterilir. Kiranın sadece yarısı (3 aylık tutarı) ödenmiştir. Bu yüzden kiranın kalan kısmı için bir işlem yapılmaz.
Uygulama: İşletme 01/10/2015 tarihinde ihraç edilen 180,000 TL nominal değerli, %12 faiz oranlı ve 1 yıl vadeli devlet tahvilini ihraç gününde banka aracılığı ile satın almıştır. Anapara ve faiz vade sonunda banka aracılığı ile tahsil edilecektir. Bir yıl 360 gün olacak şekilde 01/10/2015, 31/12/2015 ve 01/10/2016 tarihlerinde yapılması gereken muhasebe kayıtlarını yazınız.
Satın alınan tahvil, devlet tahvili olduğu için 112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET ve BONOLARI hesabı borçlandırılarak kayıt altına alınır. Alış tutarı banka aracılığı ile ödendiği için 102 BANKALAR hesabı alacaklandırılır.
01/10 ~ 31/12 tarihleri arasında 3 ay vardır. Üç aylık faiz geliri
Faiz Geliri = Anapara x Faiz Oranı x ?ay/12
Faiz Geliri = 180,000 x %12 x 3/12
Faiz Geliri = 180,000 x 12/10 x 3/12 = 5,400 TL şeklinde hesaplanır.
Bilanço gününde 2015 yılına ait olan; fakat henüz istenebilir duruma gelmemiş faiz geliri 181 GELİR TAHAKKUKLARI hesabının borcunda gösterilir. Gelir ise 642 FAİZ GELİRLERİ hesabının alacağına kaydedilir.
180,000 TL'nin senelik %12 faiz getirisi 180,000 x %12 = 21,600 TL'dir. 2016 yılına ait faiz geliri ise kısaca 21,600 - 5,400 = 16,200 TL şeklinde gösterilir ve 642 FAİZ GELİRLERİ hesabının alacağında kayda alınır.
Uzun yoldan
Faiz Geliri = 180,000 x 12/100 x 9/12 = 16,200 TL şeklinde de hesaplanabilir.
112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET ve BONOLARI hesabı alacaklandırılarak söz konusu tahvil 2015 yılına ait gelir tahakkuku ve 2016 yılına ait faiz geliri ile birlikte 102 BANKALAR hesabına aktarılır.
Uygulama: Üretim yapmakta olan bir işletme 10/10/2015 tarihinde aylık kirası 6,000 TL olan iş makinesini bir yıllığına kiralamıştır. Bir yıllık kiralama bedelinin yarısı peşin ödenmiştir. Kalan diğer yarısı vade sonunda ödenecektir. İşletme mali tablolarını aylık olarak düzenlemektedir. 10/10/2015, 01/11/2015, 31/12/2015 ve 01/01/2016 tarihlerinde yapılması gereken kayıtları yazınız. (Bir yıl 360 gün olarak alınacaktır.)
İş makinesinin aylık kirası 6,000 TL olduğuna göre 10/10 - 31/10 tarihleri arasındaki 20 günlük kira bedeli 6,000 x 20/30 = 4,000 TL şeklinde hesaplanır ve 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ hesabının borcunda gösterilir.
11 ve 12nci aylara ait iki aylık kira bedeli 6,000 x 2 = 12,000 TL'dir ve 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabının borcunda izlenir.
2016 yılının kirası 2015 yılının kiralarının çıkarılması ile bulunabilir. 6,000 x 6 = 36,000 TL toplam kira bedelinden (4,000 + 12,000) 2015 yılına ait kiralar çıkarılır ve 20,000 TL kira tutarı bulunur. Bu tutar ise 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER hesabının borcunda kayıt altına alınır.
1 senelik kira bedelinin yarısı (6 aylık kira bedeli) peşin olarak ödendiği için 100 KASA hesabı 6,000 x 6 = 36,000 TL alacaklandırılır.
Kasım 2015 yılının kirası 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabı alacaklandırılarak 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ hesabında borcunda gider olarak gösterilir.
2015 dönemi sonunda 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER alacaklandırılarak 2016 yılına ait kira bedelleri 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabının borcunda gösterilir.
İzleyen yılın ilk gününde Ocak ayına ait kira bedeli 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER hesabı alacaklandırılarak 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ hesabının borcunda gider olarak gösterilir.
Uygulama: İşletme, Ada İşletmesi'nin 10/09/2015 tarihinde ihraç ettiği 360,000 TL nominal değerli altı ay vadeli %8 faizli finansman bonosunu ihraç gününde banka aracılığı ile satın almıştır. Anapara ve faiz vade sonunda işletmenin banka hesabına yatırılacaktır. 10/09/2015, 31/12/2015 ve 10/03/2016 tarihlerinde yapılması gereken kayıtları yazınız. (Bir yıl 360 gün olarak alınacaktır.)
Satın alınan finansman bonosu 111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET ve BONOLARI hesabının borcuna kaydedilir. Alım banka aracılığı ile gerçekleştiği için bankadan bir nakit çıkışı olmuştur. Bu yüzden 102 BANKALAR hesabı alacaklandırılır.
10/09 ~ 31/12 tarihleri arasında 20 + 90 = 110 gün vardır. 110 günlük faiz geliri
Faiz Geliri = 360,000 x %8 x 110/360
Faiz Geliri = 360,000 x 8/100 x 11/36 = 8,800 TL şeklinde hesaplanır.
2015 yılına ait faiz geliri tahakkuku 181 GELİR TAHAKKUKLARI hesabının borcunda, faiz geliri ise 642 FAİZ GELİRLERİ hesabının alacağında gösterilir.
360,000 TL'lik bononun %8 faizle 6 aylık toplam faiz getirisi 360,000 x 8/12 x 6/12 = 14,400 TL şeklinde hesaplanır. Bunun 8,800 TL'si 2015 yılına ait olduğu için kalan 5,600 TL'si 2016 yılına aittir. Bu sebeple 642 FAİZ GELİRLERİ 5,600 TL alacaklandırılır.
01/01 ~ 10/03 tarihleri arasında 70 gün vardır. Diğer bir yoldan 2016 yılına ait faiz getirisi
Faiz Geliri = 360,000 x 8/100 x 70/360 = 5,600 TL şeklinde de hesaplanabilir.
2015 yılına ait faiz tahakkuku 181 GELİR TAHAKKUKLARI, anapara vade sonunda tahsil edileceği için de 111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET ve BONOLARI hesapları alacaklandırılarak 102 BANKALAR hesabına aktarılır.
Pekiştirme: İşletmelerin dönem sonunda, doğmuş; fakat istenebilir duruma gelmemiş faiz gelirleri için kayıt yapması hangi muhasebe kavramı gereğincedir?
Dönemsellik kavramı
Pekiştirme: 15, 17 ve 18 nolu hesap gruplarındaki hesapları hesap kodları ile beraber sırasıyla yazınız.
15 STOKLAR
17 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ve ONARIM MALİYETLERİ
18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER ve GELİR TAHAKKUKLARI